Społeczność żydowska stanowiła integralną część Sosnowca przez ponad sto 150 lat. Była mniejszością liczną i znaczącą. Od połowy XIX wieku sosnowieccy Żydzi budowali lokalny przemysł, inwestowali w rozwój gospodarczy miasta, współdecydowali o miejskich przedsięwzięciach zasiadając w sosnowieckim samorządzie, angażowali się w działalność miejscowych organizacji społecznych, kulturalnych i zawodowych. Kres ich aktywności przyniósł wybuch II wojny światowej. W wyniku niemieckiej polityki eksterminacyjnej życie straciła zdecydowana większość żydowskich mieszkańców miasta. Tylko nieliczni, którzy ocaleli zdecydowali się powrócić do rodzinnego Sosnowca i w nim pozostać. Mimo odbudowy po 1945 roku życia społecznego i narodowego sosnowieccy Żydzi stanowili już mniejszość szczątkową, z upływem lat - śladową, by po 1968 r. prawie zniknąć z obrazu miasta.
Zobacz zdjęcia kliknij TUTAJ!
Wystawa odtwarza dzieje społeczności żydowskiej w Sosnowcu od momentu osiedlenia się jej w tym mieście, aż po kres jej egzystencji w mieście w okresie PRL. Na wystawie zaprezentowane są wybrane, najważniejsze wydarzenia z barwnej i bogatej historii sosnowieckich Żydów. Przybliżone zostały również losy niezwykłych ludzi, którzy tę historię tworzyli. Klamrą spinającą wystawę są współczesne zdjęcia miejsc związanych z żydowską historią miasta. Wystawa powstała w ramach obchodów 80. rocznicy likwidacji gett zagłębiowskich.
Prezentowane na wystawie zdjęcia, dokumenty i eksponaty pochodzą ze zbiorów:
- Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie [ŻIH]
- Archiwum Państwowego w Katowicach [AP w Katowicach]
- Archiwum Państwowego w Kielcach [AP w Kielcach]
- United State Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie [USHMM]
- Yad Vashem
- Ghetto Fighters House [GFH]
- Archiwum Massuah
- Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [MHŻP]
- Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
- Muzeum Śląskiego w Katowicach
- Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
- Pałacu Schoena Muzeum w Sosnowcu
- Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu
- Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu
- Avi Czapnika
- Leony Rapaport
- Dariusza Kmiotka
- Izabeli Küchnel
- Michała Sobelmana
- Adama Szydłowskiego
- Doroty Woyke
oraz z publikacji:
- „Sefer Sosnovits veha-sevivah be-Zaglembiyah”,red. Geshuri M.S, v. II, Tel Aviv 1973.
- Dariusz Kmiotek, Sosnowiec. Spacerownik historyczny, Dikappa 2011
- Sosnowiec, Fotoarchiwum, Dikappa 2008
- Rocznik Sosnowiecki i Kalendarz na rok 1899
- Zagłada żydostwa polskiego, album zdjęć, Łódź 1945
Kuratorkami wystawa są Anna Makarska (Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu) i Aleksandra Namysło (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach). Projekt graficzny wystawy wykonał Piotr Jakoweńko, a za oprawę plastyczną wystawy odpowiada Joanna Krzysztofik. Współorganizatorem jest Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach
Wystawę w Pałacu Schoena Muzeum w Sosnowcu będzie można oglądać od 3 sierpnia do 1 października 2023 roku. W czwartek 3 sierpnia muzeum będzie czynne dla zwiedzających od godziny 18:00. Jednymi z partnerów wydarzenia są: Dziennik Zachodni i Nasze Miasto.
Wydarzenia towarzyszące:
dla dzieci
- 3 sierpnia 11:00 – „Złota korona królowej Ester” - warsztaty plastyczne inspirowane koronami przygotowywanymi na żydowskie święto Purim
- 10 sierpnia 11:00 - „Ekologiczne łapacze słońca” – warsztaty upcyclingowe inspirowane dekoracjami na żydowskie święto Sukkot.
- 24 sierpnia 11:00 -„Zabawy Izaaka i Racheli” – zajęcia inspirowane tradycyjnymi zabawami żydowskich dzieci.
dla wszystkich
- 10 sierpnia 17:00 „Koszernie nie tylko od święta” – prelekcja Adama Szydłowskiego (Fundacja im. Rutki Laskier) na temat żydowskiej kultury kulinarnej, połączona z degustacją potraw. Bilety w cenie 35 zł. Obowiązuje rezerwacja miejsc.
- 19 sierpnia 18:00 „Pieśni żydowskie” – koncert w wykonaniu zespołu „Mizrachi”.
- 7 września, godz. 17.00 „Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o polskich Żydach, ale baliście się zapytać” – spotkanie z Miriam Synger, autorką książki „Jestem Żydówką”
- 21 września, godz. 17.00 „Znani/nieznani sosnowieccy Żydzi – sylwetki wybrane” – prelekcja Anny Makarskiej połączona z kuratorskim oprowadzaniem po wystawie (w ramach Zagłębiowskich Czwartków)
- 23 września, godz. 10 „Wyobraź sobie getto” – spacer historyczny po terenie dawnego getta na Środuli. Prowadzący: Tomasz Grząślewicz. (Zbiórka pod pomnikiem braci Kożuchów, ul. Ujejskiego (Środula)
- 28 września, godz. 10.00 – 14.00
- „Sosnowieccy Żydzi – historia przerwana. W 80. rocznicę likwidacji sosnowieckiego getta” – sesja popularnonaukowa zorganizowana we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach
Precz z Zielonym Ładem! - protest rolników w Warszawie
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?